Ustrój polityczny Pomorza Zachodniego w XIX wieku

Książka

W koszyku

oceń

Ustrój polityczny Pomorza Zachodniego w XIX wieku / Alfred Wielopolski. - Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1965. - 163, [1] strona ; 23 cm.

(Z Prac Sekcji Historycznej / Instytut Zachodnio-Pomorski w Szczecinie ; nr 3)

Autor

Wielopolski Alfred (1905-1996). Autor

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Ustrój polityczny Administracja Regiony przygraniczne Samorząd terytorialny Wybory Pomorze Zachodnie Prusy

Gatunek

Opracowanie

Dziedzina i ujęcie

Polityka, politologia, administracja publiczna Historia Prawo i wymiar sprawiedliwości

Ustrój Pomorza Zachodniego w XIX wieku nie był dotychczas przedmiotem szczególnych rozważań. Odzyskanie Pomorza w 1945 roku sprawiło, że budzi zainteresowanie nie tylko jego dawna przeszłość, kiedy stanowiło ono część państwa polskiego i kiedy następnie wyodrębniło się jako niezawisłe Księstwo Zachodniopomorskie, w dobie rozdrobnienia dzielnicowego. Poznać też należy późniejsze przemiany ustrojowe na Pomorzu, zapoczątkowane przez reformy Steina i Hardenberga, które w początku ubiegłego [XIX w.] stulecia ustaliły charakter państwowy i administracyjny dawnego Księstwa Zachodniopomorskiego jako jednej z prowincji państwa pruskiego. Opracowany tu zarys tych przemian nawiązuje do badań autora nad gospodarką Pomorza Zachodniego w XIX wieku ; autor miał między innymi na celu ustalenie związku zachodzącego pomiędzy strukturą gospodarczo-społeczną a strukturą ustrojowo-polityczną na tym obszarze.

Sprawa ustroju Pomorza Zachodniego w XIX wieku musi być rozpatrywana z konieczności na tle dziejów ustroju państwa pruskiego, które, kształtując instytucje podległej mu prowincji, ciążyło na rozwoju pomorskich stosunków społecznych i politycznych.

Treścią stosunku Prus do Pomorza Zachodniego w XIX wieku było dążenie do politycznego zjednoczenia tego obszaru z całością terytorium państwa. Etapem wyjściowym tego dążenia, przypadającym na okres średniowiecznej kolonizacji, była penetracja żywiołu niemieckiego na Pomorzu; jej wynikiem stało się zniemczenie warstwy panującej feudałów i patrycjatu w miastach. Etapem następnym był okres Reformacji, w którym proces germanizacji sięgnął głębiej. Doprowadził on w rezultacie do likwidacji niezawisłości Księstwa Zachodniopomorskiego i do zwierzchnictwa Brandenburgii, wypierając zwierzchnictwo szwedzkie z tych części, gdzie zdołało się ono ustalić podczas wojny trzydziestoletniej. Zwierzchnictwo brandenbursko-pruskie zachowało w stosunku do opanowanego Pomorza Zachodniego pozory feudalnej zwierzchności lennej, zachowującej odrębność polityczno-prawną tego obszaru w ówczesnej szachownicy terytorialnej państwa pruskiego. Wreszcie wiek XIX przyniósł dążenie do pełnej integracji ustrojowej Pomorza Zachodniego z państwem pruskim.

Zamierzeniem niniejszej pracy jest przedstawienie metod, którymi monarchiczny ustrój pruski wiązał prowincję z państwem, oraz poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu był on zdolny dokonać tego zadania. Z polityczno-społecznej natury tego procesu wynikało wiązanie interesów monarchii pruskiej z interesem klasy panującej na Pomorzu, dziedziczącej swoje przywileje uposażenia i władzy po epoce poprzedzającej wiek XIX. Sprawą wymagającą wyjaśnienia jest podział władzy między państwem reprezentowanym przez biurokrację z jej centralistycznymi dążeniami a lokalną klasą panującą, opierającą się na majątku i tradycjach rządzenia. [...] - [z Wstępu]

SPIS RZECZY

Wstęp

ROZDZIAŁ I. DZIEDZICTWO TERYTORIALNE I USTROJOWE, LUDNOŚĆ I ETAPY PRZEMIAN USTROJOWYCH W XIX WIEKU

1. Terytorium i ustrój Księstwa Zachodniopomorskiego do 1806 r.

2. Ludność i układ sił społecznych i gospodarczych na Pomorzu Zachodnim w XIX wieku

3. Etapy rozwiązań ustrojowych Pomorza Zachodniego w XIX wieku

ROZDZIAŁ II. REFORMA ADMINISTRACJI Z POCZĄTKU STULECIA

1. Krytyka i próby reformy państwa pruskiego

2. Reforma administracji wewnętrznej

a) Administracyjny podział państwa

b) Ogniwa administracji wewnętrznej

c) Administracja szkolna

d) Organizacja sądownictwa i prawo materialne

3. Reforma samorządu

a) Samorząd miejski

b) Samorząd wiejski

3. ROZDZIAŁ III. BIUROKRACJA I USTRÓJ STANOWY (1823-1848)

1. Reorganizacja administracji po reformie

2. Organizacja stanowa

a) Pomorski sejmik prowincjonalny

b) Pomorskie sejmiki komunalne

c) Ustrój stanowy w powiatach

3. Biurokracja a społeczeństwo w ustroju stanowym

ROZDZIAŁ IV. PRÓBY REFORMY I NAWRÓT REAKCJI (1848-1872)

1. Pomorskie wybory do Parlamentu pruskiego w r. 1848

2. Zmiany ustrojowe

a) Niedoszła reforma ustroju gminy

b) Sprawa ustroju na dziesiątym pomorskim sejmiku prowincjonalnym

c) Ustrój miast z r. 1853

d) Ustrój gminy wiejskiej z r. 1856

ROZDZIAŁ V. MODERNIZACJA USTROJU

1. Burżuazyjna i junkierska koncepcja ustrojowa

2. Ustrój administracji państwowej i samorządowej w przededniu I wojny światowej

a) Prowincja i okręgi regencyjne

b) Powiaty

c) Gmina wiejska

3. Ustrój sądownictwa

4. Społeczeństwo zachodniopomorskie w "państwie panowania prawa"

Zakończenie

ANEKSY

1. Usrój Pomorza Szwedzkiego

2. Zarządzenia dotyczące wyborów do pomorskiego sejmiku prowincjonalnego

A. Warunki wyborów w miastach

B. Kolegia wyborcze w miastach

C. Okólnik o wyłączeniu od wyborów osób wyznania niechrześcijańskiego

D. Warunki wyborów w obwodach wiejskich

3. Pomorskie wybory do Zgromadzenia Narodowego w r. 1848

A. Zestawienie wybranych posłów i zastępców posłów

B. Sprawozdanie o wyborach prezydenta regencji koszalińskiej

C. Sprawozdanie o wyborach landrata powiatu świdwińskiego, v. d. Goltza

Słowniczek nazw geogrficznych do p. A-C

4. Pomorskie wybory do Reichstagu w r. 1893

A. Statystyczny przegląd wyborów w regencji szczecińskiej

B. Statystyczny przegląd wyborów w regencji koszalińskiej

ŹRÓDŁA I LITERATURA

ZUSAMMENFASSUNG

zob. w.bibliotece.pl

Status dostępności:

Wypożyczalnia dla Dorosłych

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 94(438) Reg. [Wypożyczalnia dla Dorosłych] (1 egz.)

Czytelnia dla Dorosłych

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 94(438) PZ [Czytelnia dla Dorosłych] (1 egz.)

Strefa uwag:

Uwaga ogólna

Bibliografia na stronach 154-157.

Uwaga dotycząca finansowania

Częściowo subwencjonowane przez Instytut Historii Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Uwaga dotycząca języka

Tekst częściowo niemiecki. Streszczenie niemieckie.